Remco de Kock, onderzoeker aan de Technische Universiteit Eindhoven, werkt aan een patiëntvriendelijke methode om tumoren snel, gemakkelijk en goedkoop te detecteren via het bloed. Het Catharina Ziekenhuis is het eerste niet-academische ziekenhuis dat dit zogeheten circulaire tumor DNA in het bloed kan opsporen. Om deze minuscule DNA-deeltjes uit het bloed te kunnen ontdekken, heeft het Catharina Ziekenhuis een speciaal apparaat aangeschaft. Dit is mede mogelijk gemaakt door het Catharina Onderzoeksfonds.
Een vroegtijdige detectie draagt bij aan (ziektevrije) overleving. Het onderzoek van De Kock richt zich nu nog alleen op longkankerpatiënten. “Het is al jaren bekend dat kleine hoeveelheden DNA, afkomstig van tumorcellen, in het bloed terecht komen. Door technologische ontwikkelingen is het nu mogelijk om deze heel kleine hoeveelheden, vrij circulerend tumor DNA, te detecteren. Je kunt het vergelijken met het vinden van een speld in een hooiberg. De hooiberg vervangen we dan door een buisje bloed”, legt De Kock uit.
Speciaal apparaat
Om deze minuscule DNA-deeltjes uit het bloed te kunnen ontdekken, heeft het Catharina Ziekenhuis een speciaal apparaat aangeschaft. Dit is mede mogelijk gemaakt door het Catharina Onderzoeksfonds. De Kock: “In tegenstelling tot andere technieken kan dit apparaat een enkel molecuul tumor-DNA meten en daardoor kanker vroegtijdig ontdekken. Hierdoor is het mogelijk om tumoren vroegtijdig op te merken..”
Buisje bloed
Nu wordt bij patiënten met een laat stadium (III-IV) longkanker een biopt genomen. De longarts of chirurg haalt in een operatie een klein stukje longweefsel weg, wat wordt onderzocht op bepaalde afwijkingen in het DNA. “Met een buisje bloed wordt deze operatie dus mogelijk overbodig. Dit betekent bloedprikken in plaats van het afnemen van een biopt. En, nog belangrijk, we hopen zo sneller een diagnose te kunnen stellen”, zegt De Kock, “en als we weten met wat voor soort tumor we te maken hebben, kunnen we ook gerichter behandelen. Door een patiënt te volgen tijdens bijvoorbeeld doelgerichte therapie, kunnen we in het bloed zien of de behandeling aanslaat. Als dit niet het geval is, kun je, door enkel analyses uit een buisje bloed te doen, sneller bijsturen.”
Foute celdeling
Kanker wordt veroorzaakt door een toevallige opeenstapeling van specifieke veranderingen (mutaties) in ons erfelijk materiaal, het DNA. Dit ontregelt de deling van cellen. Deze ‘foute’ celdeling leidt uiteindelijk tot kanker. Iedere kankersoort heeft zijn eigen specifieke DNA afwijkingen. De Kock: “De laatste jaren hebben we veel inzicht gekregen in hoe kanker ontstaat en welke DNA-mutaties veel voorkomen in kankercellen. Ik ben ervan overtuigd dat door enkel het afnemen van een buisje bloed, de diagnose, de vooruitzichten, verwachting en de monitoring van kankerpatiënten verder worden verbeterd. En dat is dichterbij dan we denken, ik verwacht dat deze techniek over twee jaar gemeengoed is in het zorglandschap”, benadrukt De Kock.
Het promotieonderzoek van Remco de Kock valt onder het Expertise Centrum Klinische Chemie Eindhoven (ECKCE) een samenwerkingsverband tussen het Catharina Ziekenhuis, Máxima Medisch Centrum (MMC) en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Zijn promotor is klinisch chemicus prof. dr. Volkher Scharnhorst van het Catharina Ziekenhuis.
"Het is al jaren bekend dat kleine hoeveelheden DNA, afkomstig van tumorcellen, in het bloed terecht komen. Door technologische ontwikkelingen is het nu mogelijk om deze heel kleine hoeveelheden in het bloed te detecteren."
Remco de Kock
